1. Điều kiện tự nhiên.

            Là xã miền núi nằm ở phía tây bắc huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình, xã có diện tích tự nhiên 2.517,15 ha, được trải dài tên 10 km theo hướng tây bắc- đông nam; ba phía tây, bắc, đông tiếp giáp với 3 xã thuộc 2 huyện Yên Thủy, Lạc Thủy của tỉnh Hòa Bình; phía nam giáp xã Phú Sơn, huyện Nho Quan. Địa bịa bàn xã như một thung lũng, nghiêng dần về phía đông nam do vậy không bị úng, lụt.

 Phía Tây bắc là đất đồi rừng có diện tích 728,27 ha; phía Tây và phía Đông được bao bọc bởi núi đá vôi có diện tích 225 ha. Ở trung tâm xã trải về phía Nam là đất nông nghiệp có diện tích 798,65 ha; trong đó: đất mầu 274,65ha (nằm rải rác), đất 1lúa, 1 mầu = 424 ha (nằm ở trung tâm xã), đất 2 lúa = 120 ha (năm ở phía Nam xã).

 Đặc điểm đơn vị hành chính xã: Xã có 18 thôn với 2.887 hộ, 10.499 khẩu, trong đó: D©n téc thiÓu sè gồm Mường, Tày, Nùng, Thái có 1.384 hộ, 5.151 khẩu, chiếm trên 49,06% dân số. Đồng bào theo đạo Thiên chúa: 567 hộ với 2.147 khẩu chiếm 20,44% dân số tập trung ở thôn Đồi Bồ, Lạc Bình 1, Lạc Bình 2, Tân Thành, Đầm Bòng.

Thạch Bình có 02 (chùa Phật Sơn, chùa Thạch Linh), có 01 nhà thờ xứ, 02 nhà thờ họ, 03 đền (đền Đầm Rừng, đền Đồi Ngọc, đền Thung Đụn), 3 đình (đình Quảng Mào, đình Vệ Đình, đình Đầm Bòng) là nơi phục vụ cho hoạt động tín ngưỡng của nhân dân.

2. Lịch sử, truyền thống văn hóa, di tích, danh thắng của địa phương.

a) Tên gọi của xã trong kháng chiến và hiện nay.

Từ thế kỷ XIX trên vùng đất thuộc xã Thạch Bình ngày nay có 3 xã nhỏ bao gồm: xã Thạch La, xã Yên Vệ, xã Lạc Bình. Cả 3 xã đều thuộc tổng Vô Hốt, phủ Nho Quan, tỉnh Ninh Bình.

Tháng 8 năm 1945 xã Lạc Hồng được thành lập trên cơ sở sáp nhập 3 xã Thạch la, Yên Vệ, Lạc Bình. Xã Lạc Hồng mới thành lập có 10 thôn với số dân khoảng 1.400 người. Tháng 4/1949 xã Lạc Hồng hợp nhất với xã Bồng Sơn, Đức Long thành xã Lạc Long. Tháng 12/1953 xã Lạc Long tách ra thành 3 xã Lạc Hồng (Thạch Bình ngày nay) Đức Long, Bồng Sơn (gồm 2 xã Lạc Vân và Phú Sơn ngày nay) năm 1964 xã Lạc Hồng được đổi tên thành xã Thạch Bình.

Tên gọi ngày nay: Xã Thạch Bình, huyện Nho quan, tỉnh Ninh Bình.

b) Lịch sử, truyền thống văn hóa.

Hơn 60 năm kể từ khi chi bộ đảng được thành lập, dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Tỉnh ủy và Huyện Ủy, Đảng bộ và nhân dân xã Thạch Bình đoàn kết cùng nhân dân cả nước kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ giành thắng lợi, tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo về tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Hơn 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược đầy gian khổ hy sinh, nhất là từ tháng 10 năm 1949 đến tháng 6 năm 1954, quân Pháp nhiều lần tổ chức tấn công vào địa bàn xã. Dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng bộ huyện, sự chỉ đạo hỗ trợ của lực lượng vũ trang, Đảng bộ và nhân dân xã Thạch Bình vượt qua mọi gian nan thử thách, nêu cao tinh thần đoàn kết vừa lao động sản xuất đóng góp sức người sức của phục vụ kháng chiến, vừa nêu cao tinh thần anh dũng kiên cường chiến đấu đẩy lùi các cuộc tấn công của quân Pháp, bảo về xóm làng, bảo về các cơ quan của tỉnh đóng trên địa bàn. Những thành tích đó góp phần vào thắng lợi chung của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.

Ảnh Hang Khỉ ở thôn Bãi Lóng là nơi thường diễn ra các kỳ họp bí mật của Chi bộ Đảng trong những năm hoạt động bí mật. Nơi giam giữ tù binh Pháp những năm 1949 – 1948. Nơi sơ tán của trường ĐảngLê Hồng Phong. Từng là kho vũ khí của quân đội những năm đánh Mỹ.

Hòa bình trở lại năm 1954, Đảng bộ và nhân dân xã Thạch Bình bắt tay vào công cuộc khôi phục sản xuất, hàn gắn vết thương chiến tranh, cùng nhân dân miền Bắc vừa sản xuất vừa chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, chi viện cho chiến trường miền Nam, góp phần cùng quân dân miền Nam đánh thắng cuộc chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.

Hơn 20 năm cùng nhân dân cả nước chống Mỹ, cứu nước và đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền bắc và kháng chiến chống đế quốc Mỹ tiến tới giải phóng hoàn toàn miền Nam. Với tinh thần  ‘‘Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược’’, Đảng bộ nhân dân xã Thạch Bình luôn đòa kết một lòng, phát huy truyền thống yêu nước hăng hái lao động sản xuất xây dựng quê hương, chi viện cho nhân dân miền Nam đánh Mỹ, vừa sẵn sàng nêu cao tinh thần cảnh giác chiến đấu, pghucj vụ chiến đấu chống chiến tranh phá hoại do đế quốc Mỹ gây ra. Hàng trăm thanh niên con em quê hương lên đường với khí thế “Xẻ dọc trường Sơn đi cứu nước” đã lập nhiều chiến công chói lọi, làm rạng rỡ quê hương, gia đình. Nơi hậu phương, các tầng lớp nhân dân nêu cao tinh thần vì sự nghiệp giải phòng miền Nam “Mỗi người làm việc bằng hai” đẩy mạnh sản xuất, chuẩn bị sẵn sàng chiến đấu, phục vụ tiền tuyến. Phụ nứ có phong trào “Ba sẵng sàng”, phụ lão “Ba chăm lo”… thi đua học tập, lao động giỏi góp công phục vụ chiến đấu, góp phần xứng đáng là hậu phương lớn cho tiền tuyến lới.

Ảnh Hang Dơi ở thôn Bãi Lõng xã Thạch Bình

Nơi đây được dùng làm xưởng công binh của sư đoàn 320 trong những năm kháng chiến chống Mỹ

Đất nước thống nhất cùng đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội, tuy nhiên địa phương còn gặp nhiều khó khăn, vết thương chiến tranh tàn phá còn để lại, song Đảng bộ lãnh đạo toàn dân phát huy sức mạnh nội lực, động viên nhân dân đồng cam cộng khổ vượt qua khó khăn trước mắt, hướng tới tương lai, vững tin vào đường lối lãnh đạo của Đảng hăng hái lao động sản xuất, khai thác tiềm năng thế mạnh của địa phương, phát huy tính năng động, sáng tạo của mỗi cán bộ, đảng viên và người dân, thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị của địa phương, xây dựng quê hương Thạch Bình ngày càng giàu đẹp

Từ những điều kiện lịch sử và phong trào cách mạng nêu trên, xã Thạch Bình đã có nhiều di tích lịch sử văn hóa có 02 đồng chí được công nhận Lão thành cách mạng và có 02 đồng chí được công nhận là Cán bộ Tiền khởi nghĩa, nhiều đồng chí được nhà nước, chính phủ tặng Bằng có công với nước và 02 người được phong tặng/truy tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh hùng, xã có 96 liệt sỹ.

3. Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.

Trên cơ sở các mục tiêu của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã lần thứ XXII, tiếp tục đẩy mạnh công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế toàn diện theo hướng công nghiệp hóa – hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn. Duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp, nâng cao năng suất cây trồng. Đẩy mạnh chăn nuôi, phát triển ngành nghề dịch vụ, nâng cao thu nhập. Tạo điều kiện thuận lợi thu hút các nguồn đầu tư dự án xây dựng cơ sở hạ tầng. Đẩy mạnh các hoạt động văn hóa xã hội, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Thực hiện có hiệu quả chương trình xây dựng nông thôn mới.

         Ảnh: công trình đập Thác La có vai trò quan trọng đối với việc sản xuất nông nghiệp của xã

Tiếp tục phát huy những thuận lợi, khắc phục khó khăn, nỗ lực phấn đấu thi đua lao động sản xuất, giành được những kết quả quan trọng như: “Kinh tế tiếp tục phát triển; cơ sở vật chất kỹ thuật được tăng cường; công tác xây dựng nông thôn mới được tập trung chỉ đạo; năng xuất lúa phấn đấu năm sau cao hơn năm trước; công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại, dịch vụ có bước phát triển; văn hóa xã hội có nhiều tiến bộ, an sinh xã hội được đảm bảo; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững; công tác quốc phòng được củng cố; hiệu lực quản lý, điều hành và cải cách hành chính của chính quyền được nâng lên; công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân được tập trung chỉ đạo đạt kết quả tốt”.

4. Danh hiệu thi đua.

Trong những năm qua, xã Thạch Bình đã phát động nhiều đợt thi đua, động viên toàn đảng, toàn dân trên địa bàn xã thi đua lập thành tích cao nhất chào mừng các sự kiện trọng đại của đất nước đã thúc đẩy mạnh mẽ việc thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ, mục tiêu công tác của mỗi cấp, mỗi ngành, mỗi tổ chức trên địa bàn xã. Thực hiện tốt công tác tổng kết các phong trào thi đua, kịp thời động viên khen thưởng những đơn vị, cá nhân, những tấm gương người tốt việc tốt đồng thời rút kinh nghiệm, khắc phục những tồn tại, khuyết điểm trong việc thực hiện các phong trào thi đua yêu nước ở cơ sở. Việc thực hiện tốt công tác thi đua khen thưởng kịp thời đã động viên cán bộ, đảng viên, hội viên, đoàn viên và các tầng lớp nhân dân trong xã phấn khởi thi đua thực hiện tốt các nhiệm vụ chính trị, kinh tế - xã hội. Đảng bộ và chính quyền xã luôn đạt trong sạch, vững mạnh. Năm 2001 được Thủ tướng chính phủ tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”.

                                       Đinh Hoàng Minh